Pericarditis - ontstekingen
Synoniemen: Ontsteking van het hartzakje
Wat
Pericarditis is een ontsteking aan het hartzakje, het dubbele vlies omheen het hart.
Rondom het hart ligt een dubbel en elastisch vlies: het hartzakje of pericard. Dat vlies beschermt het hart, bijvoorbeeld tegen infecties, en zorgt ervoor dat het op zijn plaats blijft.
Tussen beide vliezen van het hartzakje is een kleine hoeveelheid vocht aanwezig. Op die manier kunnen de vliezen over elkaar glijden.
Bij een ontsteking aan het hartzakje (acute of chronische pericarditis) hoopt er zich echter teveel vocht op tussen beide vliezen. Gevolg: de vliezen drukken op het hart, ook als het zich ontspant. Zo kan het hart zich niet meer voldoende met bloed vullen en wordt de bloedsomloop verstoord.
Oorzaken
Zowel bij acute als bij chronische pericarditis zijn mogelijke oorzaken onder meer:
Virusinfectie
Hartinfarct
Open hart operatie
Acuut reuma
Gebrekkige schildklierfunctie
Verwondingen
Nevenwerking van geneesmiddelen
Symptomen
Chronische pericarditis veroorzaakt meestal geen grote pijn. Soms zorgt het wel voor benauwdheid of een opgeblazen gevoel.
Bij een acute ontsteking is de pijn vaak dezelfde als bij een hartinfarct, met een stekend pijngevoel in borststreek. De pijn wordt wel erger als men hoest, diep ademhaalt of gaat liggen en is niet duidelijk inspanningsgebonden. Bij rechtop zitten of voorover buigen, vermindert de pijn dan weer.
Stabiele angina pectoris - Kransslagaderaandoeningen
Synoniemen: Stabiele hartbeklemming
Wat
De term 'angina pectoris' beschrijft een drukkend pijngevoel op de borststreek als gevolg van een zuurstoftekort van de hartspier. Men noemt angina pectoris stabiel wanneer deze pijn niet in rust voorkomt en niet echt progressief van karakter is.
Om optimaal te functioneren heeft het hart voldoende zuurstof en voedingsstoffen nodig - en dus ook voldoende bloed, aangezien de zuurstof en voedingsstoffen via de bloedbaan haar het hart wordt gestuurd. Daarvoor zorgen de kransslagaders, die om het hart heen liggen en het van bloed voorzien. Wanneer een van de kransslagaders echter vernauwd raakt, stroomt er ook minder bloed naar de hartspier, waardoor deze - hetzij in rust, hetzij tijdens inspanning - niet genoeg zuurstof krijgt. Dat resulteert in een hevige pijn in de borststreek.
Bij stabiele angina pectoris hebben de klachten altijd een directe aanleiding. Ze zijn vaak een reactie op een lichamelijke inspanning, heftige emoties of een te zware maaltijd. Ze treden nooit in rust op. Na enkele minuten is de aanval meestal voorbij.
Oorzaken
Angina pectoris wordt veroorzaakt door een vernauwing van de kransslagaders ten gevolge van atherosclerose (aderverkalking). Deze laatste wordt op zijn beurt in de hand gewerkt door:
Hoge bloeddruk
Hoog cholesterolgehalte
Roken
Te weinig beweging
Obesitas
Teveel aan stress
Familiale voorbeschiktheid
Symptomen
Angina pectoris zorgt voor een drukkend, toesnoerend pijngevoel op de borst, dat typisch optreedt tijdens inspanning of stress en verdwijnt bij rust. De pijn kan uitstralen naar de linkerarm, de rug, de schouders of de kaken. De klachten verwijnen spontaan na enkele minuten.
Andere symptomen zijn onder meer:
Kortademigheid
Hevige transpiratie en misselijkheid
Hartkloppingen
Contacteer uw huisarts als:
U vaker aanvallen krijgt
De aanvallen langer duren of pijnlijker zijn dan normaal
U last krijgt van de medicijnen
U denkt dat de medicijnen niet meer goed werken
Onstabiele angina pectoris - Kransslagaderaandoeningen
Synoniemen: Onstabiele hartbeklemming
Wat
De term 'angina pectoris' beschrijft een drukkend pijngevoel op de borststreek, veroorzaakt door een zuurstoftekort van de hartspier. Bij onstabiele angina pectoris is er geen directe aanleiding voor de pijn, treedt de pijn soms op in rust of gaat de pijn niet over zonder medische hulp.
Om optimaal te functioneren heeft het hart voldoende zuurstof en voedingsstoffen nodig - en dus ook voldoende bloed, omdat de zuurstof en de voedingsstoffen via de bloedbaan naar het hart worden gevoerd. Daarvoor zorgen de kransslagaders, die om het hart heen liggen en het van bloed voorzien. Wanneer een van de kransslagaders echter vernauwd raakt, stroomt er ook minder bloed naar de hartspier, waardoor deze - hetzij in rust, hetzij tijdens inspanning - niet genoeg zuurstof krijgt. Dat resulteert in een hevige pijn in de borststreek.
Bij onstabiele angina pectoris hebben de klachten geen directe aanleiding. De pijn gaat ook niet over zonder medische hulp. Wanneer de klachten niet overgaan, is de kans op een hartinfarct reëel.
Symptomen
Onstabiele angina pectoris zorgt voor een drukkende, toesnoerende pijn op de borst. Deze pijn treedt typisch op tijdens inspanning of stress en verdwijnt bij rust. De pijn kan uitstralen naar de linkerarm, de rug, de schouders of de kaken.
Andere symptomen zijn onder meer:
Kortademigheid
Hevige transpiratie en misselijkheid
Hartkloppingen
Contacteer uw huisarts of de spoeddienst in de volgende gevallen:
Wanneer u een beklemmende, drukkende, benauwende pijn midden op de borst voelt, die uitstraalt naar uw onderkaak, armen of rug
Wanneer de pijn langer dan 5 minuten duurt terwijl u in rust bent
Wanneer de pijn voelt als het strak aantrekken van een band om uw borst
Wanneer de pijn gepaard gaat met zweten of misselijkheid
Wanneer de pijn niet vermindert met een spray of tabletje onder de tong
Hartinfarct - Kransslagaderaandoeningen
Synoniemen: Acuut myocardinfarct
Wat
Bij een hartinfarct (hartaanval) krijgt een gedeelte van het hart onvoldoende zuurstof doordat een van de kransslagaders acuut afgesloten wordt.
Het hart is een spier die via de bloedsomloop zuurstof en voedingsstoffen naar de verschillende organen pompt.
Ook het hart zelf heeft zuurstof en voedingsstoffen nodig, en het krijgt die via de kransslagaders. Wanneer die toevoer onvoldoende is, sterft een gedeelte van de hart af. Dat leidt tot een hartinfarct.
Oorzaken
De belangrijkste oorzaak van een hartinfarct is slagaderverkalking (atherosclerose). Door cholesterolophoping verhardt de vaatwand en vernauwt het bloedvat. Hierdoor slibt de kransslagader langzaam maar zeker dicht. Wanneer een van die kransslagaders volledig dichtslibt, sterft het gedeelte van het hart af dat bevloeit wordt door deze dichtgeslibde kransslagader. De patiënt heeft dan een hartinfarct.
Deze oorzaak - aderverkalking - is meestal een proces van vele (tientallen) jaren.
Symptomen
In zeldzame gevallen zijn er voorafgaand aan het hartinfarct, geen duidelijke symptomen waar te nemen. Men spreekt dan van een 'stil' hartinfarct.
Meestal gaat een hartinfarct gepaard met een of meerdere van de volgende symptomen :
Drukkende pijn in de borststreek, die soms uitzaait naar nek, schouders, linkerarm of kaken (en in tegenstelling tot angina pectoris niet wijkt)
Kortademigheid
Extreme vermoeidheid
Misselijkheid, hevige transpiratie, braken en maagpijn
Hartkloppingen bewustzijnsverlies, draainissen
Wat moet je doen als hartklachten ook in rust langer dan vijf minuten duren?
Blijf kalm
Ga rustig zitten of liggen
Bel direct de ambulancedienst of de huisarts wanneer u een van bovenvermelde klachten vertoont
De zorgverleners van de ambulancedienst kunnen onmiddellijk de juiste hulp verlenen
Ga niet met eigen vervoer naar het ziekenhuis
Een snelle opname in het ziekenhuis is belangrijk, omdat de behandeling dan eerder start en de kans op herstel groter is
Voorkamerflutter - Hartritmestoornissen
Synoniemen: Boezemflutter
Wat
Voorkamerflutter (atriumflutter of boezemflutter) is een hartritmestoornis waarbij de hartkamers te snel samentrekken. Anders dan bij voorkamerdefibrillatie blijft de hartslag bij voorkamerflutter regelmatig - alleen is die veel te hoog.
In het hart ontstaat bij elke hartslag normaal één elektrische prikkel. Die prikkel vertrekt altijd vanuit de sinusknoop, zeg maar de elektriciteitscentrale van het hart. Bij voorkamerflutter wordt die elektrische prikkel echter opgesplitst in tientallen prikkels.
Daar waar tijdens een normaal hartritme elke prikkel naar de kamers doorgeleid wordt, is dit bij voorkamerflutter niet het geval. Deze hartritmestoornis ontstaat meestal in de rechter voorkamer, en leidt tot een hartfrequentie tussen de 250 en 350 slagen per minuut. In tegenstelling met een normale hartslag wordt slechts ongeveer de helft van de prikkels doorgeleid naar de hartkamers. Die gaan daardoor weliswaar regelmatig, maar veel langzamer samentrekken dan de boezems: gemiddeld tegen een frequentie van 140 tot 150 slagen per minuut.
Hierdoor werkt ook de pompende werking van het hart minder goed en wordt er minder bloed voortgestuwd.
Net als bij voorkamerfibrillatie bestaat er ook hier het gevaar op stolselvorming in de voorkamer. Wanneer deze stolsels in de bloedbaan terrechtkomen, kunnen zij een herseninfarct of beroerte veroorzaken.
Oorzaken
Net als bij voorkamerfibrillatie is de oorzaak van voorkamerflutter vaak niet direct duidelijk. De aandoenig houdt vaak verband met:
een te hoge bloeddruk
suikerziekte
hartfalen
een teveel aan cafeïne of alcohol
drugs (cocaïne, amfetamine)
een teveel aan stress
aandoeningen van de schildklier
aandoeningen van de hartkleppen
zware lichamelijke inspanningen.
Symptomen
Symptomen zijn onder meer:
hartkloppingen
kortademigheid
misselijkheid
hevig transpireren.
Voorkamerfibrillatie - Hartritmestoornissen
Synoniemen: VKF - boezemfibrillatie
Wat
Voorkamerfibrillatie (VKF) is een hartritmestoornis waarbij de voorkamers van het hart (de hartboezems of atria) snel en onregelmatig samentrekken. Hierdoor wordt de pompfunctie van het hart gecompromitteerd.
Het hart trekt samen en ontspant daarna weer. Door deze beweging ontstaat de kracht die nodig is om het bloed doorheen het hele lichaam te pompen. De pompbeweging noemen we de hartslag of het kloppen van het hart.
In het hart ontstaat bij elke hartslag normaal één elektrische prikkel. Die prikkel vertrekt altijd vanuit de sinusknoop - de elektriciteitscentrale van het hart. Maar bij voorkamerfibrillatie wordt die elektrische prikkel opgesplitst in tientallen prikkels. Op die manier trekken de boezems niet meer traag en gecoördineerd samen, maar snel en chaotisch. De hartslag kan oplopen tot 150 of 200 slagen per minuut: het dubbele van een normale hartslag. Hierdoor werkt ook de pompende werking van het hart minder goed en wordt er minder bloed voortgestuwd. Doordat de boezems minder goed samentrekken, kunnen er zich stolsels in de boezem vormen. Wanneer die in de bloedstroom terecht komen, kunnen ze bijvoorbeeld een herseninfarct veroorzaken.
Voorkamerfibrillatie komt steeds vaker voor. Het risico op voorkamerfibrillatie ligt ook hoger naarmate we ouder worden (> 65 jaar).
Via dit filmpje kan u antwoorden vinden op verschillende vragen/aspecten die zich vormen rond voorkamerfibrillatie.
Oorzaken
De oorzaak van voorkamerfibrillatie is vaak moeilijk te achterhalen. De aandoenig is vaak geassocieerd met:
te hoge bloeddruk
suikerziekte
hartfalen
teveel aan cafeïne of alcohol
drugs (cocaïne, amfetamine)
teveel aan stress
aandoeningen van de schildklier
aandoeningen van de hartkleppen
zware lichamelijke inspanningen
Symptomen
Soms duurt een aanval maar enkele minuten, soms gaat een voorkamerfibrillatie pas na enkele dagen over. Tenslotte zijn er ook heel wat patiënten bij wie voorkamerfibrillatie continu aanwezig is.
Symptomen zijn onder meer:
hartkloppingen
kortademigheid
misselijkheid
hevige transpiratie
Kamerfibrilleren - Hartritmestoornissen
Synoniemen: Ventrikelfibrillatie
Wat
Kamerfibrillatie (ventrikelfibrillatie) is een zeer ernstige hartritmestoornis, die een hartstilstand veroorzaakt. Hierbij trekken de hartkamers chaotisch samen, onafhankelijk van de boezems, waardoor het hart niet kan pompen en er geen bloedsomloop is. In de volksmond wordt deze aandoening ook wel 'plotse dood' genoemd.
In het hart ontstaat bij elke hartslag normaal één elektrische prikkel. Die prikkel wordt altijd uitgestuurd vanuit de sinusknoop; zeg maar de elektriciteitscentrale van het hart. Die prikkel wordt voortgeleid naar de kamers.
Bij kamerfibrillatie ontstaan deze prikkels in de kamers waardoor ze chaotisch en niet gecoördineerd gaan samentrekken. Hierdoor verliest de hartspier zijn pomfunctie en wordt er geen bloed mee rondgepompt in het lichaam.
Anders dan voorkamerfibrillatie (boezemfibrillatie) gaat kamerfibrillatie nooit vanzelf over. Indien er niet onmiddellijk wordt gereanimeerd, heeft kamerfibrilleren de dood tot gevolg. Reanimatie gebeurt met een defibrillator of AED (automatisch externe defibrillator), die de ritmestoornissen corrigeert.
Oorzaken
Kamerfibrilleren volgt vaak op een hartinfarct, waarbij er tijdelijk onvoldoende bloedtoevoer naar de hartspier wordt gepompt.
Andere mogelijke oorzaken zijn:
zuurstoftekort (ernstige vernauwing van de kransslagader)
ongewenste nevenwerking van medicijnen
aanwezigheid van litteken in het hart - bijvoorbeeld na een doorgemaakt hartinfarct; soms bij ogenschijnlijk normale harten
Patiënten die een aanval overleven, hebben een verhoogd risico op een herhaalde aanval.
Symptomen
Kamerfibrilleren leidt binnen enkele seconden tot bewustzijnsverlies. Er is geen ademhaling en geen hartslag.
Impuls -en geleidingsstoornissen - Hartritmestoornissen
Wat
Bij een impulsstoornis (Sick Sinus Syndroom) werkt de sinusknoop, die het elektrische signaal naar het hart doorstuurt, niet goed.
Bij een geleidingsstoornis (AV-blok) werkt de AV-knoop, die het signaal aan de kamers doorgeeft, niet goed.
In het hart ontstaat bij elke hartslag normaal één elektrische prikkel. Die prikkel wordt altijd uitgestuurd vanuit de sinusknoop - zeg maar de elektriciteitscentrale van het hart. Tussen de boezems en de kamers ligt de AV-knoop. Deze houdt de prikkel heel even vast en verspreidt hem dan bliksemsnel over de kamers. Zowel bij impuls- als geleidingsstoornis is de geleiding verstoord.
Bij een impulsstoornis (Sick Sinus Syndroom) geeft de sinusknoop te weinig prikkels. De hartslag is daardoor te traag.
Bij een geleidingsstoornis (AV-blok) wordt de prikkel die wordt uitgestuurd, te lang vastgehouden in de AV-knoop. De AV-knoop stuurt de prikkel dus te traag door naar de kamers. Op die manier vertraagt het hartritme. In dat geval spreekt men van een AV-geleidingsstoornis of AV-blok.
Oorzaken
Zowel een impuls- als een geleidingsstoornis kunnen het gevolg zijn van:
ouderdom
medicijnen
een beschadiging na een hartoperatie
Symptomen
Bij een te trage hartslag treden symptomen op zoals:
duizeligheid
(neiging tot) flauwvallen
vermoeidheid
de onmogelijkheid om inspanningen te doen
Afwijking aan de aortaklep - Hartklepafwijkingen
Wat
Bij een aortaklepafwijking is de klep tussen de linkerkamer en de aorta vernauwd (stenose) of vertoont ze een lek (insufficiëntie). De bloedsomloop wordt verstoord.
Bij elke hartslag stroomt er bloed vanuit het hart naar de aorta (de grote lichaamsslagader). Dankzij de aortaklep, die tussen de linker hartkamer en de aorta ligt, stroomt dat bloed in de juiste richting: weg van het hart, naar het lichaam toe.
Bij een tekortkoming (insufficiëntie) of een lek van de aortaklep sluit de klep onvoldoende. Belke hartslag - wanneer de klep gesloten is - stroomt er dan bloed terug van de aorta naar de linker hartkamer. Door die terugstroming van bloed naar het hart raakt de bloedsomloop verstoord. Het hart gaat dan automatisch harder pompen om het lichaam toch van voldoende bloed te voorzien. Wanneer deze toestand lang aanhoudt, leidt dit tot hartfalen.
In geval van een vernauwing (stenose) van de aortaklep opent de klep minder goed. Hierdoor moet het hart zich dus meer inspannen om het bloed door de vernauwde opening te stuwen. Ook bij dit probleem kan na verloop van tijd hartfalen ontstaan.
Oorzaken
Zowel bij een stenose (vernauwing) als bij een insufficiëntie (lek) van de aortaklep is de oorzaak vaak aangeboren. Vaak vertoont de aortaklep dan maar twee in plaats van drie klepblaadjes. Een andere vaak voorkomende oorzaak - zeker bij oudere patiënten - is kalkvorming in de klep. Daardoor gaat de klep minder goed openen of lekken...
Een insufficiëntie van de aortaklep kan ook het gevolg zijn van een ontsteking aan de aortaklep of aan de binnenkant van het hart (endocarditis).
Symptomen
Symptomen bij een aortaklepafwijking zijn onder meer:
Hartkloppingen
Drukkende pijn in de borststreek, vaak bij een lichamelijke inspanning
Oververmoeidheid
Kortademigheid
Duizeligheid en bewustzijnsverlies
Afwijking aan de mitralisklep - Hartklepafwijkingen
Wat
Bij een afwijking aan de mitralisklep is de klep tussen de linkerkamer en linkerboezem van het hart vernauwd (stenose) waardoor ze zich minder goed opent, of vertoont deze klep een lek (insufficiëntie). De bloedstroom naar het lichaam wordt verstoord.
Het hart heeft vier verschillende hartkleppen, waarvan twee in de linkerhelft: de aortakelp en de mitralisklep. Ze zorgen ervoor dat het bloed in de juiste richting gepompd wordt: weg van het hart, naar het lichaam toe.
Bij een tekortkoming (insufficiëntie) van de mitralisklep sluit de klep onvoldoende, waardoor bloed tussen de klepblaadjes teruglekt van de linkerkamer naar de linkerboezem. Op die manier stroomt er bloed terug naar het hart en raakt de bloedstroom verstoord. Het hart pompt automatisch harder om het lichaam toch van voldoende bloed te voorzien. Waneer dit te uitgesproken is, verzwakt het hart en ontwikkelt de patient hartfalen.
Bij een vernauwing (stenose) van de klep opent ze zich minder goed. Het hart moet zich meer inspannen om het bloed door de vernauwde opening te stuwen. Ook dit leidt na verloop van tijd tot hartfalen.
Oorzaken
Veroudering van de klep
Gewrichtsreuma
Beschadiging na operatie
Beschadiging na hartinfarct
Aangeboren afwijking
Ontsteking van de klep
Symptomen
Een lichte afwijking aan de mitralisklep hoeft niet altijd voor grote problemen te zorgen.
Zijn er toch klachten, dan gaat het vaak om:
Sterke hartkloppingen (omdat de linkerkamer groter wordt om toch voldoende bloed te pompen)
Kortademigheid
(Extreme) vermoeidheid
Prikkelhoest
Gezwollen benen
Endocarditis - Hartklepafwijkingen
Wat
Endocarditis is een ontsteking aan de binnenwand van het hart. De hartkleppen worden beschadigd, de bloedstroom naar het lichaam wordt verstoord.
In de binnenste laag van het hart liggen verschillende hartkleppen. Die zorgen ervoor dat het bloed in de juiste richting stroomt: weg van het hart, naar het lichaam toe.
Bij endocarditis bevindt zich een besmettelijk organisme in de binnenste laag van het hart. De hartkleppen ontsteken en functioneren niet goed meer. Er stroomt bloed terug naar het hart, de bloedstroom naar het lichaam wordt verstoord.
Het hart gaat dan automatisch harder pompen om het lichaam van voldoende bloed te voorzien. Zo kan na verloop van tijd hartfalen ontstaan.
Oorzaken
Endocarditis wordt meestal veroorzaakt door een bacterie uit het eigen lichaam. Normaal gesproken komen er geen bacteriën voor in de bloedbaan. Door een verwonding van de huid, het mondslijmvlies of het tandvlees kunnen de bacteriën de bloedbaan binnendringen. Als het normale afweersysteem tegen bacteriën niet in orde is, kan de bacterie endocarditis veroorzaken.
Symptomen
(Hoge) koorts en rillingen
Snelle hartslag
Vermoeidheid
Hevig transpireren
Gewichtsverlies
Kortademigheid
Prikkelhoest
Bloed onder de vingernagels